میگ-21 تولید 1955-1985

میکویان-گورویچ میگ-21 جنگنده مافوق صوت سبک ساخت شرکت میگ در اتحاد جماهیر شوروی است که توانایی پرواز با سرعتی بیش از 2 برابر سرعت صوت یا 2 ماخ را دارد.

نگاه کلی:

این هواپیما رکورد خدمت در نیروی هوایی دست‌کم 56 کشور در چهار قاره جهان و شرکت در 30 جنگ را در اختیار دارد و با گذشت نیم قرن از اولین پروازش همچنان در بسیاری از نیروهای هوایی دنیا فعال می‌باشد. حدود 13500 فروند از این جنگنده کوچک بال مثلثی ساخته شده‌ است که بیش از دو و نیم برابر جنگنده آمریکایی F-4 فانتوم رقیب قدیمی آن در جنگ‌های خاورمیانه و جنگ ویتنام است.

در شوروی سابق این هواپیما از اواخر دهه 1950 تا میانه‌های دهه 1970 ساخته می‌شد. هم‌اکنون حدود 3000 فروند میگ-21 در نیروی هوایی بیش از 40 کشور دنیا در حال فعالیت هستند. طرح ساده و با دوام این جنگنده کوتاه برد در طول سال‌های تولید و استفاده از آن، بارها با ارتقا و اصلاح رادار، بدنه پروازی، اویونیک، سلاح‌ها و موتور بهینه‌سازی همراه بوده‌است.

میگ-21 از یک موتور توربوجت استفاده می‌کند. ورودی هوای موتور در دماغه قرار گرفته و یک اگزوز برای آن تعبیه شده‌است. میگ-۲۱ برای درگیری‌های هوابه‌هوا به انواع موشک و راکت مسلح می‌شود و برخی مدل‌های آن یک یا دو توپ اتوماتیک یا مسلسل ۳۰ میلی‌متری با توانایی شلیک ۷۰۰ گلوله در دقیقه و مهمات کافی برای ۵ دقیقه شلیک دارند اما برخی مدل‌ها از مسلسل برخوردار نیستند. تشخیص مسلح بودن این جنگنده به مسلسل در نبردهای هوا به هوا برای هواپیمای دشمن اگر غیرممکن نباشد ولی بسیار دشوار است، بنابراین جنگنده‌های دشمن فرض می‌کنند که هر میگ-۲۱ به مسلسل برای استفاده در جنگ‌های هوایی نزدیک مجهز است.

در مدل میگ-21 BF دومین مدل اصلی میگ-۲۱ یک رادار در محل مخروطی ورودی موتور قرار گرفته که به آن توانایی نسبی رهگیری در شب و روز و در تمامی شرایط آب و هوایی را می‌دهد اما برای نصب رادار به ناچار مسلسل حذف شده‌است و در نتیجه مدل پی‌اف فقط به موشک‌های هوابه‌هوای خود متکی است. میگ-21 F اولین مدل اصلی این هواپیما یک جنگنده-رهگیر کوتاه‌برد برای عملیات در روز است.

میگ-21 MF در درجه اول برای نابودی اهداف هوایی و شناسایی هوایی و با قابلیت ثانویه حمله به اهداف زمینی ساخته شده و نخستین جنگنده-رهگیر نسل سوم با توانایی تصاحب و حفظ برتری هوایی محسوب می‌شود.

مدل MF به موشک‌های هوا به هوای کوتاه‌برد و توپ 23 میلی‌متری مجهز است و در مأموریت‌های پشتیبانی هوایی نیروی زمینی قادر است از راکت‌های ۲۴۰ میلی‌متری و بمب‌های حداکثر 500 کیلوگرمی استفاده کند. مدل دوسرنشینه میگ-۲۱ یو ام برای آموزش‌های تکمیلی پیشرفته خلبانانی استفاده می‌شود که قرار است با میگ-۲۱ پرواز کنند.

مشخصات فنی:

بدنه برای تحمل حداکثر فشار 7G طراحی شده بود. ماده مورد استفاده آلومینیوم D16T بود. بال هواپیما به صورت دلتای کامل با لبه‌های قطع شده بود. موتور هواپیما تامسکی RD11F300 دارای دو شفت، توربوجت و قابلیت پس‌سوز بود. یک پمپ مرکزی مجهز به یک تنظیم‌کننده دقیق الکترومکانیکال دور موتور ثابت را تأمین می‌کرد.

کابین خلبان دارای سیستم تنظیم فشار و کنترل وضعیت هوا بود، کنترل‌ها مطابق روند آن زمان آنالوگ بودند. در پشت صندلی یک زره فلزی وجود داشت. کنترل پرواز شامل یک کنترل‌گر ساده و یک سیستم ثبات سه محوری بود. میگ-۲۱اف فاقد خلبان خودکار بود ولی در نوع F-13 سیستمی برای کنترل خودکار پرواز در چرخش وجود داشت.

جنگ ایران و عراق:

در طول جنگ ایران و عراق MiG-21 های عراقی حضور فعالی داشتند. میگ‌های عراقی در این جنگ بیشتر در برابر F-4 و F-5 های ایرانی جنگیدند ولی به گفته خلبانان عراقی باوجود اینکه F-5 نصف F-14 قیمت دارد خطرناکترین رقبای آن‌ها در نبرد هوایی بود. خلبانان عراقی میگ-21 دستور داشتند که از مواجه با F-14 های ایرانی پرهیز کنند.

در طول جنگ ایران و عراق 23 فروند میگ-۲۱ به وسیله F-14 های ایرانی سرنگون شد که این آمار به وسیله منابع ایرانی، غربی و عراقی تأیید گردیده‌ است. به‌طور کلی طبق آمارهای دو طرف میگ-21 توانست در طی جنگ 43 هواپیمای ایرانی را هدف قرار دهد و دربرابر خلبانان ایرانی 49 فروند میگ-21 را ساقط کردند که آخرین مورد توسط تیربار یک هلیکوپتر کبری در سال 1986 بود.

رکورد ها:

این جنگنده همچنان دارای چندین رکورد هوانوردی است:

• بیشترین شمارگان ساخت یک هواپیمای جت مافوق صوت.
• بلندترین زمانی که تولید یک هواپیما ادامه داشته‌ است.
• بیشترین تعداد ساخت یک جنگنده بعد از جنگ جهانی دوم.

 

تهیه، تدوین و ترجمه: تیم زاورکار

آخرین بروزرسانی مقاله: ژانویه 2024