رله دوبل خودرو چیست؟

رله قطعه ای است که نه تنها در خودرو، بلکه ممکن است در صنایع مختلف نیز نام آن به گوش شما خورده است؛ این قطعه که در قسمتهای برقی خودرو کاربرد دارد، به عنوان یک کلید الکترومغناطیسی عمل کرده و برای جلوگیری از استفاده بیش از اندازه سیم کشی در خودروها استفاده می شود.

رله ها که در قسمتهای مختلف خودرو کاربرد دارند، برای قطع و وصل کردن جریانهای قوی با استفاده از یک جریان ضعیف مورد استفاده قرار می گیرند. بسیاری از افراد، رله ها را به عنوان یک سوئیچ معرفی نموده و مهمترین کاربرد آن را در قطع و وصل کردن جریان برق با ولتاژ بالا می دانند؛ همانطور که در بسیاری از دستگاههای برقی مانند لوازم خانگی، لوازم آشپزخانه و … از رله، به عنوان قطع و وصل کننده جریان برق استفاده می شود.

رله ها معمولا از یک هسته آهنی، یک سیم پیچ و صفحه پلاتینی تشکیل می شوند که به دو نوع فنردار و بدون فنر تقسیم می شوند؛ در نوع فنر دار، از یک فنر که به قسمت پلاتینی متصل می شود استفاده گردیده و نوع بدون فنر آن، دارای صفحه پلاتینی با خاصیت ارتجاعی می باشد.

رله دوبل چه کاربردی دارد؟

سیستم برق خودرو یکی از سیستم های مهم خودرو محسوب شده و نقش آن در خودروهای امروزی که مبتنی بر سیستم های پیشرفته کامپیوتری هستند، پررنگ تر نیز گردیده است. این سیستم از دو قسمت تشکیل شده است؛ برخی از این قسمتها، عملیات تولید برق را بر عهده داشته و قسمتهایی از این سیستم، به عنوان مصرف کننده برق به شمار می روند.

رله در بیشتر قسمتهای برقی خودرو مورد استفاده قرار می گیرد؛ رابط های کامپیوتری، استارتر، چراغ های مختلف، بوق و … از مهم ترین قسمتهایی است که در آنها از رله استفاده می شود.

سیستم برق خودرو:

سیستم برق رسانی اتومبیل، که از گستردگی خاصی برخوردار است، شامل قسمتهای مختلفی از جمله باطری، دینام، کویل، شمع، وایر، فیوز، رله و … است که برخی از آنها نقش حیاتی را برای به حرکت درآمدن خودرو بازی می کنند. بیشتر این قطعات که انرژی خودرو را فراهم می کنند، از زمانی که وارد خودرو می شوید فعال شده و در گاهی اوقات تا آخرین لحظه به فعالیت خود ادامه می دهند.

این سیستم باعث به کار افتادن سایر سیستمهای خودرو از قبیل سیستمهای سرمایشی و گرمایشی، چراغ ها، استارت، سیستم صوتی، شیشه ها، سیستم جرقه زنی و … می شود و با این کار، علاوه بر به راه انداختن خودرو، به راحتی و آسایش سرنشینان نیز کمک شایانی می کند.

مهم ترین اجزای سیستم برق خودرو:

همانطور که قبل گفته شد، سیستم برق خودرو از پیچیدگی خاصی برخوردار است؛ اما می توان اجزای آن را در پنج قسمت کلی طبقه بندی کرد.

• قسمتهایی که وظیفه تولید برق در خودرو را بر عهده دارند؛ این وظیفه که توسط دینام یا آلترناتور انجام می پذیرد، قسمتی است که علاوه بر تبدیل نیروی مکانیکی ایجاد شده به برق 12 وات، عمل انتقال آن را به باتری، جهت ذخیره برق تولید شده را نیز انجام می دهد.
• این قسمت که شامل باتری می شود، برق دریافتی از دینام را در خود ذخیره کرده و آن را حتی برای زمانی که خودرو در حالت خاموش است، نگه می دارد. برق نگهداری شده در باتری برای انجام کارهایی که خودرو در حالت خاموشی است، مورد استفاده قرار می گیرد.
• برق تولید شده توسط دینام، به وسیله یک سیستم که به سیستم توزیع برق موسوم است، به سایر قسمتهای مصرف کننده برق منتقل می گردد. این سیستم به وسیله رشته سیم هایی که در بیشتر قسمتهای خودرو قابل مشاهده است، عمل هدایت برق را انجام می دهد.
• گاهی اوقات، برای قطع و وصل کردن جریان برق نیاز به سیستم هایی است که بتوانند این کار را به صورت دستی و یا اتوماتیک انجام دهند، به این قطعات، کنترل کننده های برق خودرو گفته می شود. رله ها و کلیدهای قطع و وصل کننده جریان برق، از این جمله قطعات محسوب می شوند.

پنجمین گروه از اجزای سیستم برق خودرو، مصرف کنندگان برق تولید شده هستند که در قسمتهای مختلف خودرو قرار دارند؛ این قطعات شامل استارت، سیستم گرمایشی و سرمایشی، شیشه ها، چراغ ها، کولر و … می باشند.

رله دوبل چیست؟

رله دوبل جزو قطعاتی است که خرابی یا درست کار نکردن آن باعث خاموش شدن و یا اختلال در روشن شدن خودروهای انژکتوری می گردد. این قطعه که از دو رله به هم چسبیده تشکیل شده است، دارای 15 پایه بوده و توسط یک واسط، به دسته سیم کشی خودرو متصل می گردد.

یکی از این رله ها که با اتصال همدیگر رله دوبل را تشکیل می دهند، به رله اصلی مشهور بوده و رله دیگر، رله پمپ بنزین نامیده می شود. برق سیستم هایی مثل سنسورها، کامپیوتر یا تغذیه (ECU)، سیستم جرقه زنی، انژکتورها، کوئل، پمپ بنزین و سیستم ارسال سوخت توسط این رله که با ارسال برق دوازده ولتی وارد آن می شود، تامین می گردد.

به عبارت دیگر، رله دوبل، عمل انتقال برق به قطعات برقی ذکر شده در بالا را بر عهده دارد؛ این قطعات، مهمترین قطعات برقی خودروها محسوب شده و در صورت بروز اختلال در هریک از آنها، ممکن است خودروی شما روشن نشده و یا در صورت روشن شدن، به صورت صحیح کار نکند.

محل قرار گیری رله دوبل:

محل قرار گیری رله دوبل ها رد خودروها متفاوت است در بیشتر خودروها این قطعه در محفظه ECU قرار دارد اما در خودرو های مانند پژو ۲۰۶ در محفه BM34 , در پژو ۴۰۵ به صورت افقی در بالای رادیاتور و در ماشین پراید در کنار باتری و مخزن رادیاتور قرار دارد .

شکل و محل قرارگیری رله دوبل در خودرو:

رله دوبل، که اندازه ای برابر با تقریبا یک کف دست دارد، بسته به نوع خودروهای مختلف، در محل های متفاوتی قرار می گیرد؛ در بیشتر خودروها، این رله را در کنار موتور و معمولا در پشت چراغ سمت راننده قرار می دهند و به وسیله یک پیچ به بدنه بسته می شود. این قطعه ممکن است در برخی از خودروها در کنار باطری، در کنار رادیاتور و یا در بغل ای سی یو نصب شود.

هر یک از رله های رله دوبل که معمولا به رنگ سیاه تولید و عرضه می شود، مانند رله هایی که در قسمتهای مختلف خودرو مورد استفاده قرار می گیرد، دارای یک سیم پیچ و یک کنتاکتور می باشند.

عملکرد رله دوبل:

رله دوبل که جهت جلوگیری از سیم کشی اضافی و فعال نمودن یک مدار الکتریکی به صورت اتوماتیک طراحی و مورد استفاده قرار می گیرد در سه مرحله سوئیچ باز، سوئیچ بسته و موتور در حالت روشن فعالیت می نماید. خراب شدن و بروز اختلال در هریک از سه مرحله مذکور، از روشن شدن خودرو جلوگیری نموده و در واقع خودروی شما استارت نخواهد خورد.

• اولین مرحله، مرحله سوئیچ بسته است؛ در این مرحله یک جریان دوازده ولتی توسط رله به قسمت کامپیوتر خودرو(ECU) ارسال می شود.
• دومین مرحله، مرحله سوئیچ باز است؛ در این مرحله از عملکرد که سوئیچ با چرخش دست راننده به حالت سوئیچ باز تبدیل می شود، ای سی یو ولتاژ دوازده را به قسمتهای انژکتور، پمپ بنزین، کوئل، شیر برق و سنسورها ارسال می کند. مدت زمان ارسال این ولتاژ حدود 2 الی 3 ثانیه می باشد.
• آخرین مرحله، مرحله ای است که موتور روشن می شود؛ در این مرحله که سوئیچ به صورت کامل چرخیده و موتور خودرو روشن شده است، رله دوبل، ولتاژ دوازده را صورت دائم به اجزای مذکور در مرحله قبل ارسال می نماید.

تست خرابی رله دوبل:

رله ها جزو قطعاتی هستند که علاوه بر ظاهر آنها، روشهایی برای تست آنها تعبیه شده است؛ متخصصین برق خودرو، در مرحله اول با بازبینی و مشاهده ظاهر این قطعه، توانایی تشخیص خرابی آن را دارند. مهم ترین علائمی که با مشاهده آن امکان تشخیص خرابی رله را میسر می کنند، وجود نشانه های سولفاته شدن در سوکت رله است؛ این کار فقط به وسیله متخصصین این موضوع انجام گرفته و هر کسی قادر به انجام این تست نیست.

پس از بررسی علائم و عدم مشاهده اثرات سولفاته شدن در سوکت رله، با اتصال دستگاه دیاگ به خودرو و تست عملکرد آن، امکان تشخیص خرابی وجود خواهد داشت. تشخیص خرابی از طریق دستگاه دیاگ معمولا به وسیله تست پمپ بنزین و با صدای پلاتین صورت می گیرد؛ در این تست، در صورت اتصال برق و شنیده نشدن صدای پلاتین، به خراب بودن رله پی برده می شود.

یکی از روشهای تست رله، تست ولتاژ است که در آن پس از بررسی اتصالات و جعبه فیوز، ولتاژ باطری را به وسیله دستگاهی به نام ولت متر اندازه گیری نموده و از این طریق خرابی آن تشخیص داده می شود. در این روش سوکت باید از رله جدا گردد.

آخرین روشی که معمولا متخصصین برق برای تست رله انجام می دهند، استفاده از دستگاهی به نام اهم متر است؛ با اتصال این دستگاه به برخی از پایه های رله و نشان داده شدن مقادیر ثابت در این پایه ها، خرابی رله قابل تشخیص خواهد بود.

همانطور که اشاره شد مهم ترین وظیفه رله دوبل تأمین ولتاژ برق مورد نیاز قسمت های مختلف سوخت رسانی و ECU است و در صورتی که این ابزار با مشکل و خرابی روبه رو شود با علائمی همراه است علایم خرابی رله دوبل ماشین شامل موارد زیر است .

• روشن نشدن چراغ چک خودرو پس از باز کردن سوئیچ
• عدم شنیده شدن صدای پمپ با باز کردن سویچ
• روشن نشدن ماشین با استارت زدن
• پس از باز نمودن سویچ شنیده شدن صدای تیک مانند خفیف

خرابی های ممکن در رله دوبل:

یکی از مشکلات شایعی که در ارتباط با رله ممکن است اتفاق بیفتد، سوختن پایه های رله است؛ همانطور که قبلا هم توضیح داده شد، رله ها به عنوان تامین کنندگان برق برای قسمت هایی نظیر انژکتور، پمپ بنزین، ای سی یو، کویل و … هستند؛ بروز هرگونه مشکل در مسیر این قطعات و یا نیم سوز شدن آنها، باعث عبور یک جریان با آمپر بالا از رله گردیده و این امر می تواند موجب ایجاد حرارت و در نهایت سوختن پایه رله گردد.

با توجه به محدودیت طول عمر رله و اجزای داخلی آن، هر لحظه ممکن است که سپری شدن انقضای عمر مفید این قطعات، باعث از کار افتادگی آن گردیده و کار نکند؛ این اتفاق بیشتر در مورد بوبین های رله رخ می دهد که مهمترین علامت از کار افتادگی آن، روشن نشدن چراغ چک تعبیه شده در نمایشگر پشت فرمان، در هنگام باز کردن سوئیچ خودرو می باشد.

افرادی که از اطلاعات کمی در مورد رله ها برخوردار هستند، در مواقعی که این قطعه با مشکل مواجه شده و باعث روشن نشدن خودرو نیز می گردند، با انجام چندین مرحله ساده، اقدام به یکسره کردن رله کرده و به صورت موقت اقدام به روشن کردن خودرو نموده و برای انجام تعمیر و یا تعویض آن، به تعمیرگاههای برق خودرو مراجعه می کنند. این عمل در خودروهای مختلف، با روشهای متفاوتی صورت می گیرد و در برخی از خودروها، به علت ساختار خاصی که دارند، این عمل غیر ممکن است.

خرابی رله چه علائمی دارد؟

خودرو از قطعات مختلف مکانیکی، هیدرولیکی و برقی تشکیل شده است که هر کدام وظایف بخصوصی را در عملکرد آن ایفا می کنند؛ برخی از این قطعات، از حساسیت زیادی برخوردار بوده و برخی دیگر، به علت تاثیر کم در عملکرد خودرو، اهمیت کمی داشته و در گاهی اوقات به عنوان یک وسیله یا سیستم تسهیل کننده برای راننده و یا سرنشینان خودرو در قسمتهای مختلف کاربرد دارند.

سیستم برق خودرو، به عنوان اولین سیستمی که برای روشن شدن خودرو مورد استفاده قرار می گیرد، جزو سیستم هایی است که باید بیشتر مورد توجه قرار گرفته و نسبت به خرابی های آن، حساسیت ویژه ای قائل گردد.

عدم کارکرد صحیح رله، مهمترین عملکرد خودرو که روشن شدن و حرکت کردن است را مختل می کند؛ اولین علامتی که برای خرابی رله توصیف می شود، عدم روشن شدن خودرو است. این علامت ممکن است ناشی از مشکلات سایر قطعات نیز باشد؛ اما می تواند یکی از علائم خرابی رله نیز محسوب شود.

زمانی که اقدام به چرخاندن سوئیچ در خودروهای انژکتوری می کنید، به مدت حدود 3 ثانیه، احتمالا یک صدای ضعیف که ناشی از روشن شدن پمپ بنزین می باشد را شنیده اید؛ نرسیدن این صدا به گوش شما در زمان باز کردن سوئیچ، یکی دیگر از علائمی است که می تواند خرابی رله را به شما گوشزد نماید.

در صفحه نمایشگر قرار گرفته شده در پشت فرمان، علائمی تعبیه شده است که مشکلات و اختلال در قسمتهای مختلف را به شما نشان می دهند؛ زمانی که اقدام به باز کردن سوئیچ می نمایید، قبل از روشن شدن موتور خودرو، برخی از چراغ ها ی این قسمت شروع به روشن شدن می نمایند؛ یکی از چراغ هایی که باید در این لحظه روشن شده و ثابت بماند، چراغ چک خودرو است؛ روشن نشدن این چراغ در حالت باز بودن سوئیچ و قبل از روشن شدن موتور، یکی دیگر از علائم خرابی در رله است.

لازم به ذکر است که چراغ چک باید قبل از روشن شدن موتور، روشن گردیده و به محض این که موتور با چرخاندن سوییچ توسط راننده شروع به کار کرد، خاموش شود؛ روشن ماندن این چراغ در حالت کارکرد موتور، نشان دهنده مشکل و یا اختلال در سایر قسمتهای خودرو است که باید با مراجعه به تعمیرگاههای مجاز و تست توسط دستگاه دیاگ، نسبت به برطرف کردن مشکل احتمالی مذکور اقدام گردد.

در صورتی که با چرخاندن سوئیچ، خودروی شما استارت خورده ولی روشن نشود، احتمال این که رله دچار مشکل یا خرابی گردیده است نیز وجود دارد.

رله و فیوز چه تفاوتی با هم دارند؟

رله و فیوز، هر دو از قسمتهای سیستم برق خودرو محسوب شده ولی وظایف متفاوتی را بر عهده دارند؛ فیوز که از یک رشته سیم حرارتی ساخته می شود، با نشان دادن واکنش در مقابل جریان یا نوسان غیر معمول برق، با قطع کردن این جریان، از آسیب به سایر قسمت ها جلوگیری می کند. این قطعه به عنوان یک قطعه محافظتی شناخته شده و معمولا از جنس مس و روی ساخته می شود.

اما همانطور که قبلا هم توضیح داده شد، رله به عنوان قطعه ای که عملکردی شبیه یک کلید را دارد، از قطع و وصل کردن دستی جریان برق جلوگیری کرده و این عمل را به صورت اتوماتیک انجام می دهد. علاوه بر این عمل، از رله برای انتقال جریان برق با ولتاژ پایین توسط یک ولتاژ ضعیف برق استفاده می شود.

با این اوصاف، مشاهده می شود که این دو قطعه، با این که جزو سیستم برق خودرو بوده و علیرغم اندازه و حجم کوچک خود، از اهمیت فراوانی در این سیستم برخوردارند، وظایف و عملکردهای کاملا متفاوتی با هم داشته برای اهداف خاصی در خودروها طراحی گردیده اند.