جعفر اخوان، پدر خودروسازی ایران
جعفر اخوان (زاده ۱۲۸۹ خورشیدی، تهران) بازرگان، عضو اتاق بازرگانی تهران، مؤسس شرکت جیپ (پارس خودرو فعلی). او شالوده صنعت خودرو را در ایران بنیان نهاده است.
زندگینامه و تحصیلات:
جعفر اخوان (Jafar Akhavan)، فرزند رضا در سال ۱۲۸۹ در تهران به دنیا آمد و دوره ابتدایی را در تهران به پایان برد. اخوان احتمالاً در سالهای ۱۳۲۳–۱۳۲۴ (حدود۳۴ سالگی) با فروغ الزمان، دختر احمد اخوان (تاجر و نماینده مجلس) ازدواج کرد. حاصل ازدواج آنها چهار دختر بود.
فعالیتهای تجاری:
او در۴ دی سال ۱۳۳۵ در خیابان اکباتان تهران شرکتی با عنوان «جیپ» تأسیس و اقدام به واردات خودرو جیپ ویلیز آمریکایی کرد. شرکت جیپ با شرکتهای «امریکن موتورز» و «جنرال موتورز» همکاری داشت و بخشهای فنی و نسبتاً پیچیده شرکت جیپ در اختیار مهندسین و تکنیسینهای آمریکایی قرار داشت.
در دهه ۳۰ و ۴۰ تکنولوژی ساخت خودروهای پر قدرت و دو دیفرانسیل در اختیار آمریکاییها بود و کویری بودن و صعب العبور بودن جادههای ایران، اقبال ایرانیها به جیپ را بیشتر کرد. به عبارتی جیپ نخستین خودروی شاسیبلندی بود که وارد ایران شده بود و با روحیه بالا نشینی سرمایهداران نوظهور ایرانی سازگارتر بود.
در توصیف نقش «جعفر اخوان» در اقتصاد ایران، همین بس که گفته میشود، او شالوده صنعت خودروسازی را در ایران بنیان نهاده است. اخوان، شرکت بازرگانی «جیپ» را زمانی تأسیس کرد که خیابانهای ایران مملو از اتومبیلهای کادیلاک، بیوک یا شورلت آمریکایی بود. او، ابتدا به واردات «جیپ ویلیز» پرداخت و سپس در سال ۱۳۳۵خط مونتاژ آن را در کشور راهاندازی کرد.
اخوان حدود ۳ سال بعد توانست «جیپ شهباز» را از کیلومتر ۹ جاده مخصوص کرج، روانه بازار کند. تغییر نام شرکت جیپ به جنرال موتورز نیز زمانی روی داد که اخوان در سال۱۳۵۲، ۴۵ درصد سهام این شرکت را به جنرالموتورز واگذار کرد و البته بخشی از سهام این شرکت، به بنیاد پهلوی رسید. این شرکت تولیدکننده خودروهای لوکس، پس از انقلاب به سازمان گسترش واگذار شد و نام آن به «پارس خودرو» تغییر کرد.
سرگذشت جیپ بعد از انقلاب:
شرکت جیپ در سال ۱۳۴۶ تعدای خودرو رامبر به امرای ارتش داد. با بالا گرفتن اعتراضات منتهی به وقوع انقلاب اسلامی ایران در سال ۵۷، ارتش سوار بر جیپ وارد خیابانها شد و مردم خشمگین، جعفر اخوان و جیپش را بخشی از ماشین سرکوب رژیم شاه به حساب آوردند. به واسطه همین عوامل، زمین زدن شرکت جیپ که مطابق ساختار جدید شرکت «جنرال موتورز ایران» نامیده میشد تبدیل به یکی از اهداف اساسی و نمادین انقلابیون شد.
در دی و بهمن ۵۷ کارگران این شرکت به مدت ۴۵ روز دست به اعتصاب زدند. جعفر اخوان از کشور خارج شد، مدیریت کارخانه استعفاء کرد و امور کارخانه به دست کارگران افتاد. در تیرماه ۱۳۵۸ و به موجب قانون موسوم به «توسعه و حفاظت از صنایع» شرکتی که به دست اخوان تأسیس شده بود و سالها سود میداد به دولت واگذار شد. در طی دوسال مدیرت دولتی، تعداد کارگران دوبرابر شد و تیراژ تولید به نصف کاهش یافت و نام شرکت هم در سال ۵۹ به شرکت «پارس خودرو» تغییر یافت.
عضویت در اتاق بازرگانی:
اخوان از مؤسسان اتاق صنایع و معادن ایران در سال ۱۳۴۱ بود.
فعالیتهای بانکداری:
در سال ۱۳۵۲ تأسیس بانک جدید دیگری به نام «بانک داریوش» به تصویب شورای پول و اعتبار رسید، این بانک با مشارکت بانکهای خارجی، با سرمایه ای معادل ۲ میلیارد ریال در تهران تأسیس میشود. یکی از مؤسسین بانک جعفر اخوان رئیس هیئت مدیره شرکت سهامی جیپ ایران بود.
او رئیس هیئت مدیره و هیئت عامل بانک داریوش بود. اخوان در سال ۱۳۳۸ یکی از سهامداران بانک ایرانیان بود و سهامی به ارزش پنج میلیون ریال داشت. اخوان در پایان سال ۱۳۵۵ در بانک ایرانیان، صاحب صد میلیون ریال سرمایه و در بانک داریوش صاحب چهارصد میلیون ریال سهام بود.
مرگ:
اخوان در سال ۱۳۶۲ شمسی (۱۹۸۳ میلادی) در خارج از کشور درگذشت و در همانجا به خاک سپرده شد.
بدون دیدگاه